Cái gì điều khiển việc XT? Hệ thần kinh giao cảm, điều khiển việc phóng tinh, XT có thể xảy ra trong bất cứ tình huống nào, lúc tỉnh cũng như lúc mê, lúc đang ngủ cũng như lúc thức và nếu bị tổn thương ở vùng này thì chắc chắn việc XT sẽ bị ảnh hưởng. Các giai đoạn của việc XT: Giai đoạn giải thoát tinh dịch: là kết quả co thắt của ống dẫn tinh, túi tinh, bóng tinh, tuyến tiền liệt do kích thích ngày càng mãnh liệt. Tinh trùng được tích trữ ở mào tinh theo ống dẫn tinh đi lên, các dịch tiết từ các ống dẫn, túi tinh, bóng tinh, tuyến tiền liệt ngày càng nhiều, làm gia tăng áp suất trong niệu đạo ở khoảng tiền liệt làm căng phồng lên, khi áp lực đó vượt qua giới hạn sẽ làm bung ra đầu phía dưới đã được bít kín bởi cơ vòng. Giai đoạn XT thực sự: các cơ ở vùng đáy chậu, các cơ túi tinh, bóng tinh trong ống dẫn, tuyến tiền liệt đồng thời co bóp mạnh làm toàn bộ tinh dịch được bắn ra ngoài từng đợt với vận tốc khoảng 3m/giây. Trong sách Tố Nữ kinh có đoạn chép Thái Nữ hỏi Bành Tổ rằng: “Tinh lực của nam nhân mạnh hay yếu có những gì để nhận diện?” Bành Tổ đáp: “Khi nam nhân tinh thần sung mãn, tinh khí đầy đủ thì dương vật nóng bỏng, tinh khí đặc kẹo. Trái lại tinh thần bất an, tinh lực suy yếu…. thì các triệu chứng sau đây sẽ xuất hiện: XT sớm, XT mà trong lòng buồn bực không thấy thích thú, không thấy sung sướng, tinh dịch bị loãng, có mùi hôi, tinh không thể bắn ra xa được…”. Xem như thế thì từ Đông sang Tây, từ xưa cho đến nay các nhà khoa học vẫn có một cái nhìn chung: XT sớm gần như đều do tâm lý, tinh thần hơn là những tổn thương thực thể. Sinh hoạt tình dục là một vấn đề hoàn toàn riêng tư của từng cặp vợ chồng, không ai giống ai. Số lần giao hợp trong tuần, thời gian XT, chất lượng của hoạt động tình dục tùy thuộc vào từng cá nhân, từng cặp, tùy theo từng thời điểm trong đời sống, lúc trẻ hay lúc về già. Tuy nhiên, nếu một nửa số lần sinh hoặt tình dục mà người đàn ông không kéo dài thời gian đủ (kể cả thời gian tiền giao hợp) để cho bạn tình thỏa mãn thì được gọi là XT sớm, có thể tóm tắt như sau: chỉ vừa chạm nhẹ vào cơ quan sinh dục đã XT, vừa vào đến âm đạo đã XT, sau một vài động tác, sau một phút. Tại sao XT sớm? Trong những số báo trước đã nhiều lần đề cập đến tình trạng liệt dương - bất lực ở nam giới. XT sớm là 1 trong 4 tình trạng của bệnh bất lực. Ngoài những nguyên nhân thực thể chiếm một tỷ lệ nhỏ, còn phần lớn là do nguyên nhân tâm lý như: Mặc cảm cho mình XT quá sớm, do thủ dâm, do cắt da bao qui đầu, do lòng ham muốn quá cao, do óc tưởng tượng quá mạnh, do bạn tình quá nồng nhiệt, do hoàn cảnh không thuận tiện như: sợ người khác bắt gặp, sợ gây ra tiếng động… Một khi mà kích thích đủ để đưa cường độ cảm giác lên cực điểm thì sẽ xảy ra tình trạng XT. Kích thích tình dục có thể là hiện tượng cơ học như: đụng chạm, hôn hít, ôm ấp và cũng có thể rất mơ hồ như những lời yêu đương hoặc chỉ nhìn thấy hay nghĩ đến thân thể của đối tượng cũng đủ gây ra cảm giác. Ngay cả các điều kiện để cấu thành kích thích như: chỉ nghĩ đến, nhìn thấy, cảm nhận mùi vị toát ra từ thân thể của người tình cũng thuộc lĩnh vực tâm lý. Đỉnh cao của cảm giác đạt được quá sớm làm cho XT nhanh chóng, điều này dễ nhận thấy ở những cặp vợ chồng mới cưới vào ngày tân hôn, những cặp vợ chồng gặp lại sau một thời gian xa nhau hoặc người tình mới… Cảm xúc và cảm giác tùy thuộc vào từng cá nhân nên khó có một tiêu chuẩn để đo lường. Một cảm giác mạnh rất dễ đưa đến XT sớm, cảm giác nếu được lặp lại nhiều lần, được tập luyện và chế ngự tốt thì sẽ giảm đi tình trạng đó. Ví dụ như những “gặp gỡ lần đầu” hay những cặp vợ chồng mới cưới thường hay gặp phải tình trạng XT sớm. Nhiều cặp tưởng chừng như lâm vào cảnh tuyệt vọng, nhưng sau một vài tháng chung sống và được sự chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa thì họ trở lại sinh hoạt bình thường. Một chấn động nhỏ về tâm lý hay bệnh tật của tuổi già, một stress cũng có thể là nguyên nhân gây XT sớm. Một hoạt động tình dục đều đặn thường xuyên, với một tâm lý ổn định thì sẽ bào mòn đi cảm giác nóng bỏng lúc đầu là một phương pháp được áp dụng trong trị liệu XT sớm. Đa số đều đồng ý rằng, mỗi lần chỉ cần 2 - 5 phút gần gũi là đủ cho thỏa mãn đôi bên. Nếu cuộc giao hợp liên tục xảy ra trên 30 phút, chắc chắn sẽ không còn gì thú vị và chỉ gây thêm những tổn thương xây xát trên niêm mạc và da của cơ quan sinh dục 
Trị liệu XT sớm XT sớm là kết quả của kích thích đưa cảm giác lên đến cực điểm, vì vậy điều trị XT sớm là nhằm vào 2 yếu tố: giảm cường độ kích thích, làm chậm lại cảm giác. Phối hợp được 2 yếu tố trên một cách nghệ thuật và nhuần nhuyễn trong điều trị thì sẽ thành công trong giai đoạn đầu và sau đó phải duy trì cho được kết quả đó cho các lần kế tiếp, tuần sau, tháng sau. XT sớm là một vấn đề có nguyên nhân phần lớn do tâm lý nên phải tùy từng trường hợp mà điều trị, không thể có một phác đồ điều trị chung. Cách này lại có kết quả cho trường hợp này mà lại không có kết quả cho trường hợp kia. Nguyên tắc chung của điều trị là dùng: Dược phẩm: có khả năng giảm kích thích tại chỗ hay làm chậm lại cảm giác. Giải tỏa các ức chế tâm lý. Duy trì kết quả bước đầu bằng luyện tập. Bệnh liệt dương, bất lực hay rối loạn cương dương (ED) và tình trạng XT sớm thì vai trò tâm lý rất quan trọng, nhất là trong trường hợp XT sớm. Ngoài việc lựa chọn phương pháp điều trị bằng dược phẩm và tâm lý trị liệu của thầy thuốc thì vai trò của người bạn tình chiếm tới 80% kết quả thành công.

BS. Hồ Đắc Duy